مدیریت خانواده از دیدگاه اسلام

مریم شایق طوسی

­

چکیده

از آغاز آفرینش، انسان به صورت زوجی از زن و مرد و در قالب خانواده قدم به گیتی نهاده است. از این‌رو خانواده اوّلین نهاد اجتماعی است که برای تمرکز آدمی موجود بوده و مانند هر اجتماعی نیاز به مدیر وسرپرست دارد.

در قوانین اسلام مدیریت خانواده که تحت عنوان قوّامیت مطرح است شرعاً و قانوناً از خصایص شوهر به شمار می‌آید.این عنوان یعنی قوّامیت برگرفته از آیۀ 34 سورۀ نساء است که می‌فرماید: «الرِّجالُ قَوّامُونَ عَلَى النِّساءِ بِما فَضَّلَ اللّهُ بَعْضَهُمْ عَلى بَعْضٍ وَ بِما أَنْفَقُوا مِنْ أَمْوالِهِم... ».

قوّام به معنای قائم به امر و سرپرست است و نیز به کسی گفته می‌شود که اقدام به امور دیگران می‌کند. ترکیب این مادّه با «علی» معمولاً با نوعی نظارت، مراقبت و اعمال قدرت همراه است. بنابراین به مرد قوّام گفته می‌شود از آن جهت که اقدام به امور زن می‌کند و اهتمام به حفظ، حمایت و رعایت شئون او دارد.

در این راستا با توجّه به این‌که قوانین و حقوق اسلامی از جمله حقوق خانواده، مبتنی برحق مداری و هماهنگ با نظام تکوین است و با در نظر داشتن تفاوت‌های طبیعی زن و مرد در آفرینش، مدیریت و سرپرستی خانواده به مرد واگذار شده است.

واگذاری مدیریت خانواده به مرد با ادّلۀ عقلی و نقلی از جمله آیات و روایات ثابت می‌شود.

واژگان کلیدی: قوّامیت، قیمومیت، قوّام، قیّم، مدیریت خانواده، ریاست خانواده، سرپرستی خانواده.